C# – Nesne Yönelimli Programlama (OOP)

Merhaba! Bu derlemede, C# programlama dilinde nesne yönelimli programlama (OOP) kavramlarını anlatacağım. OOP, programlama dünyasında oldukça yaygın bir paradigmadır ve C#’da da etkin bir şekilde kullanılır. OOP’ye geçmeden önce, OOP’nin temel prensipleri hakkında kısaca konuşalım.

1. OOP Nedir?

Nesne Yönelimli Programlama, yazılım geliştirmede bir yaklaşım veya metodoloji olarak bilinir. Bu yaklaşım, programları gerçek dünyadaki nesneler ve ilişkileriyle modellemeyi sağlar. OOP, kodun daha organize, sürdürülebilir ve anlaşılır olmasına yardımcı olur.

2. Temel OOP Prensipleri

OOP’nin temel prensipleri, “SOLID” adı verilen bir akronim ile temsil edilir. İşte bu prensiplerin açıklamaları:

• Single Responsibility (Tek Sorumluluk Prensibi): Her sınıfın sadece bir sorumluluğu olmalıdır. Bir sınıfın birden fazla sorumluluğu olduğunda, sınıfın değişikliklere daha hassas hale gelme ihtimali artar.
• Open/Closed (Açık/Kapalı Prensibi): Bir sınıfın veya modülün, değişikliklere kapalı (closed) olması ve genişletmeye açık (open) olması gerekmektedir. Bu prensip, varolan kodun değişmeden kalmasını ve yeni işlevselliğin eklenmesini sağlar.
• Liskov Substitution (Liskov Yerine Koyma Prensibi): Bir sınıf, temel sınıfın yerine geçebilmelidir ve bu değişiklik programın beklenen davranışını etkilememelidir. Alt sınıflar, üst sınıfın tanımladığı davranışları yerine getirmelidir.
• Interface Segregation (Arayüz Ayırma Prensibi): İstemcinin sadece ihtiyaç duyduğu metotları içeren spesifik arayüzlerin tanımlanması gerekmektedir. Böylece, istemciye gereksiz bağımlılıkların önüne geçilir.
• Dependency Inversion (Bağımlılığın Ters Çevrilmesi Prensibi): Sınıflar arasındaki bağımlılıklar, soyutlamalara (interface veya abstract sınıflar) dayandırılmalıdır. Bu sayede, sınıfların birbirine sıkı sıkıya bağlı olması önlenir.

3. Sınıflar ve Nesneler

OOP’de, nesneler sınıfların örnekleridir. Bir sınıf, bir nesne için bir şablondur ve nesne, bu şablona göre oluşturulur. Sınıflar, özellikler (alanlar) ve davranışlar (metotlar) içerebilir. Örneğin, bir “Araba” sınıfı aşağıdaki gibi tanımlanabilir:

class Araba
{
    public string Marka;
    public string Model;
    public int Yil;

    public void Calistir()
    {
        Console.WriteLine("Araba çalıştırıldı.");
    }
}

Yukarıdaki örnekte, “Araba” adında bir sınıf tanımlanmıştır. Bu sınıf, arabaların marka, model, yıl gibi özelliklerini ve “Calistir” adında bir metodu içerir.

4. Miras (Inheritance)

Miras, bir sınıfın başka bir sınıftan özellikler ve davranışlar miras almasını sağlayan bir OOP kavramıdır. Miras, kod tekrarını önler ve kodun daha sürdürülebilir olmasını sağlar. C#’da miras kullanımı aşağıdaki gibi gerçekleştirilir:

class Otomobil : Araba
{
    public void Hizlan()
    {
        Console.WriteLine("Araba hızlandı.");
    }
}

Yukarıdaki örnekte, “Otomobil” adında bir sınıf tanımlanmıştır ve “Araba” sınıfından miras alır. Bu sayede, “Otomobil” sınıfı hem “Araba” sınıfının özelliklerini hem de kendine özgü “Hizlan” metotunu kullanabilir.

5. Polimorfizm (Polymorphism)

Polimorfizm, aynı isimde farklı davranışlara sahip olan metotların kullanılabilmesini sağlar. Polimorfizm, kodun daha esnek ve genişletilebilir olmasını sağlar. C#’da polimorfizm örneği:

class Arac
{
    public virtual void SesCikar()
    {
        Console.WriteLine("Arac gürültü yapar.");
    }
}

class Araba : Arac
{
    public override void SesCikar()
    {
        Console.WriteLine("Araba vroom sesi çıkarır.");
    }
}

class Bisiklet : Arac
{
    public override void SesCikar()
    {
        Console.WriteLine("Bisiklet zingir zingir sesi çıkarır.");
    }
}

Yukarıdaki örnekte, “Arac” sınıfı ve ondan türeyen “Araba” ve “Bisiklet” sınıfları bulunur. Her sınıfın “SesCikar” metodu farklı davranışlara sahiptir. Bu sayede, polimorfizm kullanılarak farklı araç tiplerinin ses çıkarma davranışları çağrılabilir.

Bu derlemede, C# dilinde nesne yönelimli programlama kavramlarına değindik. OOP’nin prensipleri, sınıflar, nesneler, miras ve polimorfizm gibi konuları kapsadık. OOP, kodun daha düzenli, sürdürülebilir ve genişletilebilir olmasını sağlar. OOP konusunda daha derinlemesine bilgi edinmek için pratik yapmayı unutmayın.

Umarım bu derleme size nesne yönelimli programlama hakkında genel bir anlayış sağlar. Eğer başka sorularınız varsa, sormaktan çekinmeyin! İyi öğrenmeler ve başarılar dilerim!